Zgodnie z przepisami ustawy Prawo oświatowe (art. 32, art. 39), dzieci z niepełnosprawnościami mają prawo do bezpłatnego dowozu do przedszkola, szkoły, ośrodka oraz opieki w trakcie dowozu, a ich rodzice do zwrotu kosztów, jeżeli zapewniają dowóz we własnym zakresie.
To do rodzica należy decyzja, czy odda dziecko do dowozu zorganizowanego przez gminę, czy też będzie dowoził je samodzielnie i otrzymywał zwrot kosztów.
Przepisy obejmują:
- dzieci objęte rocznym przygotowaniem przedszkolnym,
- uczniów szkół podstawowych, gimnazjów, którzy posiadają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność,
- uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych,
- uczniów szkół ponadpodstawowych z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym – do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy 21. rok życia,
- dzieci i młodzież z niepełnosprawnością sprzężoną, z których jedną jest niepełnosprawność intelektualna, korzystające z ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą:
a) 24. rok życia – w przypadku uczniów z niepełnosprawnością sprzężoną, z których jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna,
b) 25. rok życia – w przypadku uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.
Dowóz gminny czy samodzielny? Decyduje rodzic!
Przepisy nakładają na gminy obowiązek dowozu lub zwrotu jego kosztów, jeżeli dowóz zapewniają rodzice. To do rodzica należy decyzja, czy odda dziecko do dowozu zorganizowanego przez gminę, czy też będzie dowoził je samodzielnie i otrzymywał zwrot kosztów. Samorząd nie może wymusić na rodzicach korzystania z dowozu zorganizowanego, a z drugiej strony nie może przerzucić obowiązku dowozu na rodzica.
Wykładnia wskazująca na wyłączne prawo rodzica o decydowaniu w tej kwestii jest ugruntowana w orzecznictwie sądów administracyjnych oraz Sądu Najwyższego. Zgodnie ze stanowiskiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, potrzymanym przez Naczelny Sąd Administracyjny :” (…) wykładnia językowa przepisu art. 17 ust. 3a ustawy o systemie oświaty wskazuje, że o wyborze rodzaju obowiązku spoczywającego na gminie w świetle tego przepisu decydują rodzice.” ( Wyrok NSA z 14 kwietnia 2005 r., sygn.OSK 1909/04).
Również w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 31 marca 2017 r. (III SA/Łd 1054/16) wskazano, że: „Wybór podmiotu realizującego transport ucznia pozostawiony został uznaniu rodziców w tym znaczeniu, że jeśli podejmą się dowozić ucznia we własnym zakresie, to gmina nie może przeciwstawić się temu rozwiązaniu, nawet gdyby miała zorganizowany transport i opiekę dla innych uczniów w takim samym stanie zdrowia i do tego samego lub bliższego ośrodka.” Taki pogląd został także ugruntowany w innych wyrokach sądów administracyjnych (WSA w Warszawie z 16 stycznia 2008 r., sygn. akt VIII SA/Wa 614/07; WSA w Bydgoszczy z 16 kwietnia 2008 r., sygn. akt II SA/Bd 1000/07; WSA w Bydgoszczy z 5 czerwca 2008 r., sygn. akt II SA/Bd 211/08), oraz w uchwale Sądu Najwyższego z 17 lutego 2011 r., sygn. akt III CZP 133/10.